ΕΕ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ

 

Την τελευταία 20ετία ο ελληνικός καπιταλισμός αναπτύχθηκε ραγδαία στην αγροτική παραγωγή με εμφανείς επιπτώσεις στους κοινωνικούς συσχετισμούς σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες. Οι εξελίξεις αυτές αποτυπώνονται σε επτά βασικές και ευδιάκριτες τάσεις.

 

1. Μετατροπή της χώρας από εξαγωγέα αγροτικών προϊόντων (πριν τη ένταξη στην ΕΟΚ, το 1981) σε εισαγωγέα, με το αγροτικό εμπορικό έλλειμμα να φθάνει τα 3,5 - 4 δισεκ. €υρώ το χρόνο (συνολικά έχει ξεπεράσει τα 60 δισεκ. €υρώ), ξεπερνώντας, για πρώτη φορά, το σύνολο των «αγροτικών» επιδοτήσεων της Ε.Ε.

2.      Το κύμα των ιδιωτικοποιήσεων ειδικά μετά το 1990 και πιο συγκεκριμένα μετά τις συμφωνίες στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) το 1996 επηρέασε κάθε πλευρά της αγροτικής παραγωγής.

Σημαντικές δραστηριότητες συνεταιρισμών και του υπουργείου Γεωργίας καταργήθηκαν ή πέρασαν άμεσα στο κεφάλαιο, όπως εγγειοβελτιωτικά έργα, μηχανήματα, σποροπαραγωγή, πιστοποίηση βιολογικών προϊόντων. Άλλες δραστηριότητες, που έμπαιναν φραγμός στα κέρδη του κεφαλαίου ουσιαστικά καταργήθηκαν, π.χ. σποροπαραγωγή. Μεγάλο ρόλο στην προώθηση των αναδιαρθρώσεων έπαιξε και η μετατροπή της Αγροτικής Τράπεζας Ελλάδας σε καθαρά εμπορική τράπεζα, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την ραγδαία αύξηση των επιτοκίων δανεισμού, όπου στο τέλος και αυτή ιδιωτικοποιήθηκε. Παράλληλα το καθεστώς της κοινωνικής ασφάλισης (ΟΓΑ) καθώς και η προστασία της γεωργικής παραγωγής (ΕΛΓΑ) λειτουργούν πλέον με αυστηρά ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια

Το κλείσιμο πολλών δημόσιων και συνεταιριστικών οργανισμών, ειδικά εκείνων που σχετίζονταν με την σποροπαραγωγή και τα γεωργικά μηχανήματα, ενώ οι εναπομείναντες που σχετίζονται με την γεωργία λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια π.χ ΕΛΓΑ και ΟΓΑ ή πέρασαν άμεσα στα χέρια του κεφαλαίου.

Πωλήσεις των συνεταιριστικών επιχειρήσεων ΔΩΔΩΝΗ, ΣΕΚΑΠ, Βιομηχανία ζάχαρης.

3.      Εντονη συγκέντρωση της γης και της παραγωγής διαμέσου της αύξησης της άμεσης ιδιοκτησίας και κυρίως της ενοικίασης.

Από τα διαθέσιμα στοιχεία την περίοδο 1988-2005 οι εκμεταλλεύσεις μεγάλου και πολύ μεγάλου μεγέθους αυξήθηκαν σε αριθμό.

Οι πρώτες σε απόλυτα μεγέθη είναι 65.000 και οι δεύτερες 10.000 περίπου. Η μέση έκταση που χρησιμοποιούν οι πρώτες είναι 230 στρέμματα και οι δεύτερες 530 στρέμματα (ιδιόκτητη και ενοικιαζόμενη). Η φιγούρα του νέου τσιφλικά είναι εμφανής, ειδικά στις βόρειες πεδινές περιοχές της χώρας (Θεσσαλία, Μακεδονία, Θράκη), όπου η εκμηχάνιση επιτρέπει την συγκέντρωση της γης ειδικά στις εκτατικές καλλιέργειες όπως βαμβάκι, καλαμπόκι. Με ιδιόκτητα 200 στρ και άνω ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων αποτελεί το 3,4% ενώ στην κατοχή του έχει το 29,9% της καλλιεργούμενης έκτασης (11 εκ. περίπου στρ). Οι πολύ μεγάλες εκμεταλλεύσεις με εισόδημα πάνω από 100.000 ευρώ (329 εκμεταλλεύσεις) αποτελούν το 0,1% του συνόλου. Στην ζωική παραγωγή η συγκέντρωση της παραγωγής είναι ακόμα μεγαλύτερη. Στην βοοτροφία το 21% των εκμεταλλεύσεων κατέχει το 72% των ζώων, στην προβατοτροφία το 9% έχει το 43,5 % των ζώων, στην χοιροτροφία το 2% έχει το 77% των ζώων και στην πτηνοτροφία το 0,42% έχει το 76% των πτηνών (στοιχεία απογραφής 1999-2000). Στις ιχθυοκαλλιέργειες η συγκέντρωση της παραγωγής είναι ακόμα μεγαλύτερη. Οι 10 μεγαλύτερες επιχειρήσεις ελέγχουν το 52% της μεσογειακής ιχθυοκαλλιέργειας. Είναι προφανές ότι οι τάσεις αυτές θα έχουν ενισχυθεί σήμερα ακόμα περισσότερο.

4.      Ενδυνάμωση της κυριαρχίας του κεφαλαίου στα γεωργικά εφόδια, τα τρόφιμα και την μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων.

Περίπου 10 εταιρείες κατ’ εξοχήν πολυεθνικές κυριαρχούν στον χώρο των γεωργικών εφοδίων (λιπάσματα, φάρμακα, σπόροι). Μάλιστα σε ορισμένους κλάδους που μπορεί να καθετοποιηθεί η παραγωγή σχετικά ευκολότερα, το κεφάλαιο έχει στην ιδιοκτησία του όλο το κύκλωμα παραγωγής, π.χ. αμπέλια - οίνος. Σε διάφορες περιοχές της χώρας όπως στην Αρκαδία, Κορινθία και στην Βόρεια Ελλάδα έχουν διαμορφωθεί σύγχρονες καπιταλιστικές επιχειρήσεις π.χ. Οινοποιΐα Τράπεζας Πειραιώς.

Η μεταποίηση αγροτικών προϊόντων αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κλάδους της ελληνικής βιομηχανίας. Στον εν λόγω κλάδο δραστηριοποιούνται περίπου 16.000 επιχειρήσεις, που αντιστοιχούν στο 17,1% του συνόλου των μεταποιητικών επιχειρήσεων και απασχολούνται άμεσα 120.000 εργαζόμενοι. Ο κλάδος πραγματοποιεί πωλήσεις που καλύπτουν το 21% του συνόλου του μεταποιητικού τομέα, ενώ κατατάσσεται πρώτος ως προς το μερίδιο επί του συνόλου της προστιθέμενης αξίας της μεταποίησης (24%). Αν και δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία είναι σχεδόν σίγουρο ότι στην μεταποίηση κυριαρχούν οι εταιρείες VIVARTIA, Φ.Α.Γ.Ε, Όμιλος Σαράντη κλπ., οι οποίες στην βάση κυρίως της συμβολαιακής γεωργίας δραστηριοποιούνται από την χυμοποίηση γεωργικών προϊόντων μέχρι την μεταποίηση και την επεξεργασία κτηνοτροφικών και γαλακτοκομικών προϊόντων. Επίσης οι ίδιες εταιρείες εξαγόρασαν άλλες που δραστηριοποιούνταν στις κατεψυγμένες τροφές. Πολλές από τις μικρές επιχειρήσεις βρίσκονται γύρω από την στεφάνη των τριών-τεσσάρων μεγάλων. Με στοιχεία του 2006 οι 10 μεγαλύτερες εταιρείες είχαν το 39,6% του ενεργητικού, το 26% του κύκλου εργασιών και το 63% των κερδών της μεταποίησης αγροτικών προϊόντων. Στις 10 εταιρείες περιλαμβάνονται οι coca cola, vivartia, Αθηναική ζυθοποιία, βιομηχανία ζάχαρης, ΦΑΓΕ, NESTLE, Μύλοι Λούλη, HELLENIC QUALITY FOODS, ΚΡΕΤΑ FARM.

Επίσης και στον τομέα εμπορίας ειδών διατροφής οι 10 μεγαλύτερες αλυσίδες super market  το 2006 είχαν το 35,6% ενεργητικού και το 49,8% του κύκλου εργασιών.

5.      Την ραγδαία μείωση των μικροαγροτών.

Σε 17 χρόνια (1988 – 2005), που περιλαμβάνουν την παλιά και τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα νοικοκυριά που άμεσα ή έμμεσα σχετίζονται με την γεωργία μειώνονται από 25% σε 15%. Στον ευρωπαϊκό βωμό θυσιάζονται μαζικά οι φτωχοί και μεσαίοι αγρότες, οι αγροτοεργάτες, ενώ αντικείμενο μεγάλης εκμετάλλευσης γίνονται οι μετανάστες εργάτες γης.Την περίοδο 1988 – 2005 σημειώνεται μεγάλη μείωση των μικρών αγροτικών νοικοκυριών τόσο σε απόλυτους όσο και σχετικούς αριθμούς. Σαν αγροτικά νοικοκυριά θεωρούνται αυτά που ο αρχηγός δηλώνει αγρότης, κτηνοτρόφος ή ψαράς. Τα αγροτικά νοικοκυριά φτάνουν τα 210.000 και η συμμετοχή τους στο σύνολο των νοικοκυριών έπεσε από το 12,5% στο 5,3%. Εκτός από αυτά υπάρχουν και τα πολυαπασχολούμενα, των οποίων ο αρχηγός δεν δηλώνει αγρότης αλλά λαμβάνουν κάποιο πρόσθετο εισόδημα από την γεωργία. Τα νοικοκυριά αυτά εμφανίζουν εικόνα σχετικής σταθερότητας (400.000) και αποτελούν το 10,5% του συνόλου της χώρας. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει κυρίως εργατοαγρότες εποχιακά εργαζόμενους π.χ. στον τουρισμό ή την οικοδομή, οι οποίοι παράλληλα διατηρούν και την γεωργική εκμετάλλευση για συμπληρωματικό εισόδημα. Επίσης εδώ περιλαμβάνονται και μισθωτοί των πόλεων που διατηρούν συνήθως δενδρώδεις καλλιέργειες, όπως για παράδειγμα ελιές.

Ένα επιπλέον στοιχείο μέσα από το οποίο αποτυπώνεται με μεγάλη σαφήνεια η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η συντριπτική πλειοψηφία των αγροτών, αλλά πάντα ξεχνιέται από τους διάφορους αναλυτές και δημοσιογράφους, αφορά το θέμα της ασφάλισης των αγροτών. Ο κάθε αγρότης μπορεί να επιλέξει να πληρώνει εισφορές μεταξύ επτά ασφαλιστικών κατηγοριών. Από τα διαθέσιμα στοιχεία φαίνεται ότι το 2011 από τους 700.000 ασφαλισμένους αγρότες στην κατώτερη κατηγορία έχουν ενταχθεί 530.000 αγρότες, ενώ στις δύο ανώτερες περίπου 60.000 ουσιαστικά μεγαλοαγρότες. Η κατώτερη κατηγορία πληρώνει στον ΟΓΑ 536 ευρώ ετησίως. Η σύνταξη στα 65 χρόνια ζωής που θα πάρει αυτό το τμήμα αγροτών είναι περίπου 400 ευρώ. Επίσης υπάρχει και ένα σημαντικό κομμάτι το οποίο δεν έχει την δυνατότητα να πληρώσει ούτε αυτές τις εισφορές και λαμβάνει κάποια προνοιακή σύνταξη των 300 ευρώ, η οποία τα επόμενα χρόνια θα καταργηθεί. Φαίνεται από τα παραπάνω ότι οι μικροί και μεσαίοι αγρότες δεν έχουν τη δυνατότητα ούτε εισφορές για μια αξιοπρεπή σύνταξη να πληρώσουν. Αυτά είναι τα χρυσά κουτάλια της ΕΕ και του καπιταλισμού. Σαν να μην έφταναν αυτά το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα προβλέπει αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών 20% για τη νέα χρονιά και κατάργηση της κατώτερης ασφαλιστικής κατηγορίας.

6.      Την ενδυνάμωση της πολυαπασχόλησης των μικροαγροτών και των νέων μορφών παραγωγής π.χ συμβολαιακή γεωργία.

Η επέκταση του φαινομένου της συμβολαιακής γεωργίας εκτός από τις παραδοσιακές καλλιέργειες π.χ βιομηχανική τομάτα, στις καινούργιες ενεργειακές καλλιέργειες, την οινοποιϊα καθώς και την κτηνοτροφία (γαλακτοβιομηχανίες) οδηγεί στην άμεση πρόσδεση, και υποταγή των μικροαγροτών και εργατοαγροτών στο μεταποιητικό κεφάλαιο. Η παραγωγή διαμέσου συμβολαίων που αφορούν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των προϊόντων και τον όγκο της παραγωγής εξαφανίζει και τα τελευταία ίχνη ανεξαρτησίας του αγρότη και αυξάνει την εκμετάλλευση του από το κεφάλαιο.

7.      Αύξηση της μισθωτής εργασίας στα κεφαλαιοκρατικά κυρίως νοικοκυριά

Οι μετανάστες σχεδόν αποκλειστικά συνεισφέρουν την μισθωτή εργασία στην Ελληνική γεωργία. Η μέση μη οικογενειακή μισθωτή απασχόληση στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις διπλασιάστηκε στην δεκαετία που ακολούθησε την άφιξη των μεταναστών. Τα δύο τρίτα των νοικοκυριών απασχολούν μετανάστη για κάποιες μέρες τον χρόνο. Μόνιμη μισθωτή εργασία από μετανάστη είχε το 10% των εκμεταλλεύσεων. Η έκταση της απασχόλησης των μεταναστών συνδέεται άμεσα με το μέγεθος της εκμετάλλευσης. Έτσι στα μεγέθη 30-50 στρέμματα οι μετανάστες προσφέρουν κατά μέσο όρο 62 ημερομίσθια/έτος, στα 50-100 στρ. 160 ημερομίσθια/έτος και στα 100-200 στρ. 180 ημερομίσθια/έτος. Στις εντατικές γεωργικές εκμεταλλεύσεις (θερμοκήπια, ιχθυοκαλλιεργειες) η εργασία των μεταναστών είναι καθολική και με πιο άθλιους όρους. Η ανταγωνιστικότητα τους πατάει πάνω στην ζωή χιλιάδων μεταναστών. Έτσι στον χώρο της αγροτικής παραγωγής λαμβάνει χώρα μια διπλή διαδικασία. Από την μία πετιούνται εκτός παραγωγής οι μικροαγρότες αλλά από την άλλη αυξάνεται μια «ρευστή» μάζα εργατικού δυναμικού η οποία γίνεται μόνιμο χαρακτηριστικό του αγροτικού χώρου. Η αύξηση της μισθωτής εργασίας στην γεωργική παραγωγή θέτει επί τάπητος το ζήτημα της συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργατών γης. Πρόκειται για ένα αναπτυσσόμενο αριθμητικά κομμάτι της εργατικής τάξης, το οποίο ακόμα και η Αριστερά δείχνει να αγνοεί.

Πως συνέβαλε σε αυτές τις διαδικασίες η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ο προϋπολογισμός συνολικά της ΕΕ αποτελεί το 1% του ακαθάριστου ευρωπαϊκού προϊόντος και διατηρείται σχετικά σταθερός σαν ποσοστό εδώ και 30 χρόνια. Ένα αρκετά ενδιαφέρον σημείο όσον αφορά την αστική προπαγάνδα είναι το γεγονός ότι έχει διαμορφώσει το στερεότυπο ότι αυτά που παίρνουμε είναι κάτι σαν χάρισμα και ότι αυτός ο προϋπολογισμός δεν προκύπτει από την φορολογία των λαών της Ευρώπης. Από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, στην αρχική περίοδο της ΚΑΠ, το 75% κατευθύνονταν στην αγροτική παραγωγή. Σήμερα η ΚΑΠ αντιστοιχεί στο 45% με στόχο περίπου το 35% το 2020. Από τα στοιχεία για το οικονομικό έτος 2011 (Μάρτιος 2013, πηγή Ευρωπαϊκή Επιτροπή) η κατανομή των ευρωπαϊκών ενισχύσεων είναι η παρακάτω.

Κατηγορία ενισχύσεων	Δικαιούχοι		Πληρωμές
	Αριθμός	%	Ευρώ	%
0-500 ευρώ	236500	26	64596000	1,2
500-1250	187350	20,6	153723000	3
1250-2000	94690	10,4	150793000	2,9
2000-5000	160090	17,6	514803000	9,9
5000-10000	99540	10,9	703326000	13,5
10000-20000	71410	7,9	1011823000	19,4
20000-50000	47150	5,2	1401969000	26,9
50000-100000	9110	1	609847000	11,7
100000-150000	1830	0,2	218762000	4,2
150000-200000	660	0,1	113248000	2,2
200000-250000	320	0,05	71287000	1,4
250000-300000	190	0,04	50725000	1
300000-500000	190	0,04	69881000	1,3
500000-	9	0,02	74980000	1,4

Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι το 80% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων της χώρας μας λαμβάνουν το 20% των επιδοτήσεων. Με άλλα λόγια το 20% είναι αυτό που λαμβάνει τον μέγιστο όγκο των ενισχύσεων, περίπου το 80%. Στο 20% ανήκουν μεγαλοκαπιταλιστές της μεταποίησης, μεγαλοαγρότες, μοναστήρια κ.λ.π. Μάλιστα αντί να περιοριστούν και να καταργηθούν οι επιδοτήσεις στους καπιταλιστές μεγαλοαγρότες, ετοιμάζονται για την περικοπή στους μικρούς. Η δημιουργία του μητρώου αγροτών έχει σκοπό να αρπάξει τις ελάχιστες επιδοτήσεις από τους αγροτοεργάτες και τους εργατοαγρότες. Δεν είναι τυχαία η συζήτηση που έχει ανοίξει ακόμα και για την κατάργηση των επιδοτήσεων από ένα όριο και κάτω.

Άρα λοιπόν ο κύριος όγκος των ενισχύσεων κατευθύνθηκε στην ενίσχυση του κεφαλαίου στην αγροτική παραγωγή, ενώ αντίθετα ό μικροαγρότης οδηγήθηκε στην έξοδο ή στην ενδυνάμωση του φαινομένου, που αναφέρει ο Λένιν: «ο εργάτης του Χαγκσφέλντ είναι ταυτόχρονα και εργοστασιακός εργάτης και αγρότης». Μόνο που σήμερα ο εργαζόμενος αυτός χτυπιέται διπλά και από την δυσκολία αναπαραγωγής του σαν αγρότης, αλλά και από την ανεργία σαν εργάτης. Η αυξανόμενη ανάγκη για εργασία έξω από το νοικοκυριό στην εποχή της κρίσης δύσκολα πλέον μπορεί να καλυφθεί. Η ένταξη στην ΕΕ επιτάχυνε αυτή την διαδικασία αν σκεφτεί μάλιστα κανείς ότι στην χώρα μας είχε γίνει μεγάλη αγροτική εκκαθάριση τις δεκαετίες του 1960 και 1970. Μάλιστα ειδικά στις βόρειες πεδινές περιοχές όπου η συγκέντρωση της γης και της παραγωγής προχώρησε έντονα, η μετανάστευση δεν σταμάτησε π.χ προς Γερμανία ακόμα και τις δεκαετίες του 1980 και 1990.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει, εκτός από την κατανομή των επιδοτήσεων, και η κατεύθυνση τους, κάτι το οποίο πολύ σπάνια συζητιέται ειδικά από την αριστερά. Κατά την πρώτη περίοδο ένταξης στην ΕΕ ο προσανατολισμός των επιδοτήσεων ήταν στην αγορά μηχανολογικού εξοπλισμού, ανοίγοντας δρόμους στην ευρωπαϊκή βιομηχανία σχετικού εξοπλισμού αλλά και προωθώντας την εκμηχάνιση της γεωργίας μας. Στην συνέχεια η επιδοτήσεις δίνονται ανά κιλό προϊόντος με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών προϊόντων. Στην συνέχεια σαν αποτέλεσμα των συμφωνιών στον ΠΟΕ κυρίως μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ οι επιδοτήσεις δίνονται ανά στρέμμα και από το 2000 κυριαρχεί η αποδέσμευση της επιδότησης από την παραγωγή.   

Με άλλα λόγια η ΚΑΠ κυρίως στοχεύει: Πρώτο, να τροφοδοτήσει το αγροτοδιατροφικό σύμπλεγμα με φθηνές πρώτες ύλες και να εξασφαλίσει τιμές πώλησης που να δυναμώνουν την κερδοφορία του, ώστε να ενισχυθεί η καπιταλιστική ανάπτυξη.

Δεύτερο, να στηρίξει τις εξαγωγές των ευρωπαϊκών αγροτικών προϊόντων στον υπόλοιπο κόσμο, αλλά και να διευρύνει την ενιαία εσωτερική αγορά, ενισχύοντας την θέση και την κερδοφορία των μεγαλοκαπιταλιστών αγροτών, εμποροβιομηχάνων, πολυεθνικών κλπ. Δεν είναι τυχαίες οι ποσοστώσεις που επιβλήθηκαν στα προϊόντα, ώστε και διοικητικά να είναι κατοχυρωμένη η θέση των βιομηχανιών γάλακτος και κρέατος της Γερμανίας. Στην ουσία οι ποσοστώσεις στην αγροτική παραγωγή αντανακλούν τους συσχετισμούς δύναμης ανάμεσα στις αστικές τάξεις της ΕΕ, με όφελος βέβαια πάντα για τις ηγεμονικές μερίδες του κεφαλαίου.

Τρίτο, να διευκολύνει την «ορθολογική» καπιταλιστική ανάπτυξη της υπαίθρου στη νότια Ευρώπη, όπου μετά την είσοδο της Ελλάδας, Ισπανίας και Πορτογαλίας βρέθηκαν στην ΕΕ εκατομμύρια μικροαγρότες. Ταυτόχρονα, αποσκοπούσε στην προώθηση των κοινωνικών συμμαχιών του κεφαλαίου.

Πρέπει να επισημανθεί ότι καθοριστικό ρόλο στις μεταρρυθμίσεις της ΚΑΠ έπαιξαν οι διαπραγματεύσεις στα πλαίσια της GATT (σήμερα Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου). Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι οι μεταρρυθμίσεις μετά το 1993 σημαδεύονται από την συμφωνία του γύρου της Ουρουγουάης (1994), όπου τα γεωργικά προϊόντα εντάσσονται στους βασικούς κανόνες φιλελευθεροποίησης του διεθνούς εμπορίου, όπου έπρεπε σταδιακά να μειωθούν τα επίπεδα στήριξης και προστασίας του γεωργικού τομέα. Οι Αμερικάνοι και οι υπόλοιποι (Καναδάς, Αυστραλία) δεν μπορούσαν να ανεχτούν στήριξη του αγροτοδιατροφικού συμπλέγματος της ΕΕ σε βάρος του δικού τους και απαιτούσαν να φιλελευθεροποιηθεί το εμπόριο αγροτικών προϊόντων. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ΕΕ υποχώρησε χωρίς να πάρει ανταλλάγματα σε άλλους τομείς της καπιταλιστικής παραγωγής. Η γεωργική συμφωνία στο πλαίσιο του γύρου της Ουρουγουάης ισχύει μέχρι σήμερα.

Η «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ» ΤΗΣ ΕΕ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΙ ΤΗΝ ΑΝΙΣΟΜΕΤΡΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Με την ατζέντα 2000 άνοιξε ένας νέος κύκλος, όπου καταργείται σταδιακά η ενίσχυση των αγροτικών προϊόντων και ταυτόχρονα η ΚΑΠ σπάει σε δύο πυλώνες και μεταφέρονται χρήματα από τις άμεσες ενισχύσεις των αγροτών στον πυλώνα της «αγροτικής ανάπτυξης». Γίνεται στροφή δηλαδή στην προώθηση αναδιαρθρώσεων όχι μόνο στενά στην αγροτική παραγωγή, αλλά γενικότερα στην περιφέρεια ώστε να δημιουργήσουν τις υποδομές καπιταλιστικής ανάπτυξης της περιφέρειας και να διευκολύνουν την συγκράτηση του αποδεσμευμένου αγροτικού δυναμικού στην ύπαιθρο. Δεν είναι καθόλου τυχαίες οι διαδοχικές διοικητικές μεταρρυθμίσεις που συντελούνται με τον «Καποδίστρια» και στην συνέχεια με τον «Καλλικράτη» και αφορούν ιδιαίτερα την επαρχία. Η σχέση μεταξύ των δύο πυλώνων προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 80% για τον πρώτο πυλώνα και 20% για τον δεύτερο. Είμαστε στην χρονική περίοδο των περίφημων πλέον ΕΣΠΑ και των επιλέξιμων δαπανών, όπου δεσμεύονται μεγάλα ποσά από τον κρατικό προϋπολογισμό και μαζί με τις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις κατευθύνονται στην καπιταλιστική αναδιάρθρωση της υπαίθρου και για άμεσες ενισχύσεις στο κεφάλαιο (εθνικοί δρόμοι, επιχειρηματικές δραστηριότητες κλπ). Τα «επιλέξιμα» για την ΕΕ έργα και δαπάνες δεν πρόκειται ποτέ να είναι έργα για τη λαϊκή κατοικία, την κατασκευή υποδομών για δωρεάν και αποκλειστικά δημόσια Παιδεία, Υγεία, Πρόνοια, φτηνές και ασφαλείς συγκοινωνίες, αλλά μόνο έργα που εξυπηρετούν την ενιαία καπιταλιστική αγορά της ΕΕ, τις υποδομές που είναι αναγκαίες για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, δηλαδή της κερδοφορίας των μονοπωλίων. Η διανομή των επιλέξιμων δαπανών θα αποτελέσει και το εκτροφείο των σκανδάλων που κατά καιρούς ξεσπούν. Έτσι η ίδια η λειτουργία της ΕΕ οξύνει την ανισόμετρη ανάπτυξη, επιδεινώνει τους όρους ανάπτυξης των λιγότερο αναπτυγμένων καπιταλιστικών οικονομιών σε όφελος των ισχυρών καπιταλιστικών δυνάμεων. Η λεγόμενη «πολιτική συνοχής» της ΕΕ δεν μπορεί να περιορίσει και πολύ περισσότερο να εξαλείψει την ανισόμετρη ανάπτυξη μεταξύ των χωρών, μεταξύ των περιφερειών των χωρών και στο εσωτερικό των κλάδων παραγωγής.

Είναι απορίας άξιο ότι ακόμα και δυνάμεις που αναφέρονται στην Αριστερά αρνούνται να δούνε την βαθύτερη ταξική διάσταση των διάφορων ΕΣΠΑ και άλλων προγραμμάτων. Την επιλογή των προτεραιοτήτων και των κριτηρίων των επιλέξιμων δαπανών αυτών των προγραμμάτων την αντιμετωπίζουν με έναν ουδέτερο αταξικό τρόπο. Η πιο απλή εξήγηση φαίνεται να είναι η κοινωνικο- ταξική τους σύνθεση και η διασύνδεσή τους με τις ευρωπαϊκές πολιτικές.

ΑΝΑΓΚΗ Η ΕΞΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕ

Το 2003 επί προεδρίας Σημίτη στην ΕΕ αποφασίστηκε η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ η οποία οδήγησε σε ριζικές μεταβολές και ισχύε μέχρι το 2013. Η πιο βασική μεταβολή της αναθεώρησης σε σχέση με τις επιδοτήσεις ήταν η θέσπιση της Ενιαίας Αποδεσμευμένης Ενίσχυσης (ΕΑΕ) στην θέση των προηγούμενων άμεσων και έμμεσων ενισχύσεων. Η ΕΑΕ περιλαμβάνει το σύνολο των άμεσων ενισχύσεων που εισέπραξε κάθε παραγωγός για μία συγκεκριμένη περίοδο αναφοράς. Η περίοδος αναφοράς είναι κατά κανόνα η τριετία 2000-2002. Η καταβολή της ΕΑΕ δεν συνδέεται ούτε με το είδος ούτε με την ποσότητα της καλλιέργειας. Καταβάλλεται υπό την μορφή ατομικών δικαιωμάτων πληρωμής. Περιττό να λεχθεί ότι η μη αναπροσαρμογή των επιδοτήσεων μέχρι και το 2013 οδηγεί σε συνεχή απαξίωση τους.

Βάσει του κανονισμού 1782/2003 τα μέλη της ΕΕ έχουν την δυνατότητα να παρακρατούν μέχρι 10% του συνολικού ποσού των ενισχύσεων που αντιστοιχεί σε κάθε τομέα προϊόντος προκειμένου αυτό να διατίθεται για την χορήγηση ενισχύσεων στο ίδιο τον τομέα για συγκεκριμένους τύπους καπιταλιστικής γεωργίας ή για την βελτίωση της ποιότητας και της εμπορίας προϊόντων ή για την προστασία του περιβάλλοντος. Έτσι ενισχύονται η βιολογική ελαιοκαλλιέργεια, τα προϊόντα ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ) κλπ. Από εδώ απορρέει όλη η κινητικότητα γύρω από τέτοια προϊόντα. Είναι το λεγόμενο «πράσινο κουτί», όπου οι επιδοτήσεις και οι ενισχύσεις κρίνονται ουδέτερες ή επηρεάζουν ελάχιστα το διεθνές εμπόριο. Όπως λέει και ο Εδουάρδο Γκαλεάνο «οι νέοι τεχνοκράτες του περιβάλλοντος πολλαπλασιάζονται σαν τα κουνέλια. Έχουν τον υψηλότερο δείκτη γεννητικότητας παγκοσμίως. Οι ειδήμονες γεννούν ειδήμονες κι ακόμη περισσότερους ειδήμονες κι όλοι τυλίγουν το θέμα με το πέπλο της ασάφειας».

Η νέα ΚΑΠ 2013-2020 η οποία αποφασίστηκε τον Ιούνιο του 2013 προβλέπει ότι οι πόροι θα μειωθούν κατά 12% συγκριτικά με την προηγούμενη περίοδο 2007-2013. Έτσι από 2,22 δις ευρώ το 2013 θα πέσουν στο 1,95 δις ευρώ το 2020.

Σημαντικό στοιχείο όμως αποτελούν τα νέα κριτήρια κατανομής των επιδοτήσεων.

1) Οι επιδοτήσεις θα δίνονται ανά στρέμμα ανεξάρτητα από την παραγωγή και το κόστος παραγωγής. Ο τρόπος αυτός είναι συμβατός με τις αρχές του ΠΟΕ για κατάργηση των επιδοτήσεων στην καλλιέργεια ώστε να υπάρχει «γνήσιος» ανταγωνισμός.

2) Οι επιδοτήσεις θα δίνονται με κριτήριο και την συμβολή στο «πρασίνισμα» της ΚΑΠ. Ετσι όσοι αφήσουν εκτός παραγωγής το 5% των εκτάσεων θα παίρνουν επιδότηση αυξημένη κατά 30%. Αυτό αφορά αυτούς που έχουν πάνω από 150 στρ. Συνεπώς με πρόσχημα το περιβάλλον και την προστασία του θα υπάρχει ενίσχυση των μεγαλοαγροτών.

3) Επιδοτήσεις θα παίρνουν μόνο όσοι θα χαρακτηρίζονται ως «ενεργοί αγρότες»

Ετσι οι επιδοτήσεις θα πρέπει να δίνονται πρακτικά στους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, με αποτέλεσμα να πεταχτούν άμεσα εκτός γεωργικής δραστηριότητας οι εργατοαγρότες.

Οι εξελίξεις αυτές νομίζουμε ότι κάνουν φανερό ότι η παραμονή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ειδικά σήμερα την περίοδο της πιο βαθιάς κρίσης του συστήματος, μόνο αίμα και δάκρυα έχει να δώσει για τους μικρούς αγρότες και τους εργαζόμενους συνολικά. Όμως η λύση δεν είναι η επιστροφή σ’ έναν καπιταλισμό χωρίς ΕΕ. Εξάλλου τέτοιον είχαμε και τον ζήσαμε. Η δεκαετία του 60, των εκατοντάδων χιλιάδων κατεστραμμένων μικροαγροτών που οδηγήθηκαν στην μετανάστευση, αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Ενδεχομένως κομμάτια της αστικής τάξης, που καταστρέφονται σήμερα να επιθυμούν κάτι τέτοιο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να υποτιμηθεί ο αγώνας ενάντια στην ΕΕ και εξόδου από αυτήν. Ίσα-ίσα σήμερα βασικός κρίκος της αντικαπιταλιστικής πάλης πρέπει να είναι η έξοδος από την ΕΕ. Ένας κρίκος και με σημαντική διεθνιστική διάσταση, αφού η άνοδος της αντιΕΕ πάλης μπορεί να συμβάλλει στην διάλυση αυτού του ιμπεριαλιστικού μηχανισμού.

Ούτε όμως μπορεί να υπάρχει άλλη προοπτική για τον λαό μας μέσα στην ΕΕ.

Είναι προφανές από τα παραπάνω ότι τίθεται επί τάπητος το θέμα μιας άλλης οργάνωσης της παραγωγής καθώς και ο δρόμος προς αυτήν….